หินปูน (CaCO3)

ของแถมที่ไม่พึงประสงค์ ในระบบน้ำในฟาร์ม

หินปูน คืออะไร ? หินปูน หรือ แคลเซี่ยมคาร์บอเนต(CaCO3)คือ คราบหรือตะกรันที่ปรากฏขึ้นตามจุดต่างๆในระบบน้ำ  มีลักษณะเป็นคราบหรือหากสะสมมานานก็จะเกิดเป็นชั้นหนา  อุดตันท่อน้ำ  จุ๊บน้ำ  หรือแม้แต่คลูลิ่งแพดในระบบอีแวปของโรงเรือนเลี้ยงสัตว์

หินปูน เกิดขึ้นได้อย่างไร ? หินปูนที่เกิดในระบบน้ำเกิดจากการที่น้ำฝนซึ่งมีสภาพเป็นกรดซึมผ่านลงไปในชั้นหินปูนที่อยู่ใต้ดินแล้วละลายแร่ธาตุแคลเซี่ยม(Ca+)ออกมาอยู่ในน้ำใต้ดิน  เมื่อเราสูบน้ำบาดาลขึ้นมาใช้ก็จะมีสารละลายของแคลเซี่ยมปนอยู่ด้วย  และเมื่อสภาวะเหมาะสมคือมีสภาพเป็นด่างก็จะกลายเป็นของแข็ง  ซึ่งก็คือหินปูนหรือแคลเซี่ยมคาร์บอเนต(CaCO3) นั่นเอง

หินปูน มีสร้างปัญหาได้อย่างไร ? แคลเซี่ยม(Ca+)ที่ละลายอยู่ในน้ำถือว่าเป็นแร่ธาตุที่ร่างกายของคนหรือสัตว์ต้องการ  แต่หากกลายร่างเป็นหินปูนแล้วนับว่าเป็นตัวปัญหาในระบบน้ำอย่างมาก ปัญหาอันเกิดจากหินปูนที่พบเสมอในฟาร์มเลี้ยงสัตว์ เช่น

• อุดตันหัวจ่ายคลอรีนทำให้การจ่ายคลอรีนไม่เป็นไปตามที่ต้องการและยังมีโอกาสทำให้ปั้มจ่ายคลอรีนพังเสียหายก่อนเวลาอันควร (การใช้คลอรีนเป็นการเร่งให้เกิดหินปูนมากขึ้นด้วย)
• ทำให้ท่อน้ำสกปรก เป็นที่เกาะยึดของเชื้อโรคและทำให้เกิดไบโอฟิล์มได้ง่ายขึ้น
• ทำให้หัวจุ๊บน้ำอุดตัน หรือเกิดจุ๊บค้างทำให้น้ำหยดเปียกชื้นในพื้นโรงเรือน
• อุดตันคลูลิ่งแพด ทำให้ลมผ่านได้น้อยและอายุการใช้งานสั้นกว่าที่ควรจะเป็น

แก้ปัญหาหินปูนได้อย่างไร ? ปกติการแก้ปัญหาหินปูนสามารถทำได้หลายวิธี ซึ่งแต่ละวิธีก็มีข้อดีข้อด้อยต่างกัน เช่น

วิธีการ	รูปภาพ	ข้อดี	ข้อด้อย
เครื่องกรองที่มีเรซิ่น (Softener)		สามารถกรอง แคลเซี่ยม(Ca+)หรือหินปูน ด้วยการจับประจุของเรซิ่น	ต้องมีการล้างด้วยน้ำเกลือบ่อยๆ  หากมีหินปูนมากหรือใช้น้ำมากๆ จะไม่สามารถจัดการได้
เครื่องกรองแบบ RO (Reverse Osmosis)		กรองได้ดีที่สุด ด้วยชั้นกรองเมมเบรน ที่สามารถกรองแร่ธาตุต่างๆ รวมถึงแคลเซี่ยมได้	ค่าใช้จ่ายสูงมาก  หากปริมาณน้ำมากๆอย่างเช่น การใช้ในฟาร์มปศุสัตว์ไม่น่าจะคุ้ม
โซดาแอช โซเดียมคาร์บอเนต (Na2CO3)		โซดาแอชนี้จะไปทำปฏิกิริยา กับสารแคลเซียมคลอไรด์ แคลเซียมซัลเฟต แม็กนีเซียมคลอไรด์ และแม็กนีเซียมซัลเฟต ที่อยู่ภายในน้ำกระด้าง และทำให้เกิดการตกตะกอนละเอียด ซึ่งวิธีนี้จำเป็นต้องใช้ร่วมกับสารส้ม เพื่อให้ตะกอนนั้นรวมกันกลายเป็นก้อนใหญ่และสามารถกรองออกได้	ไม่สะดวก

ทำอย่างไรไม่ให้เกิดหินปูน ? การจะเกิดหินปูนมากหรือน้อยนั้นขึ้นอยู่กับพื้นที่ที่ใช้น้ำบาดาล  หากเป็นพื้นที่ที่มีหินปูนเยอะเช่น ใกล้ภูเขาคงหลีกเลี่ยงไม่ได้  วิธีการที่จะไม่ให้เกิดหินปูนขึ้นเลยในระบบน้ำสามารถทำได้โดยการเติมกรดเช่น กรดเกลือ กรดอะซิติก กรดไนตริก เป็นต้น  ลงไปในน้ำนั้นเพื่อป้องกันไม่ให้น้ำมีสภาพเป็นด่างซึ่งจะทำให้เกิดหินปูนได้  ทั้งนี้การเติมกรดลงไปในน้ำดื่มของสัตว์ก็เป็นเรื่องที่ต้องคำนึงถึงปลอดภัยกับตัวสัตว์มากๆด้วย

มีทางเลือกที่ได้ผลคุ้มค่าและปลอดภัยหรือไม่ ? คลอรีนไดออกไซด์ (ClO2) เป็นทางเลือกใหม่ที่ใช้ในการฆ่าเชื้อโรคในน้ำเช่นเดียวกับคลอรีนแต่ไม่ทำให้เกิดหินปูน เนื่องจากการทำงานของคลอรีนไดออกไซด์ไม่เหมือนกับการทำงานของคลอรีน ดังนี้